Czesława Hnatówna - Czyszki koło Lwowa

Pewnego dnia Cesia spotkała znajomego z partyzantki "Sasa". Powiedział, że był aresztowany i uciekł z więzienia. Pobita twarz sugerowała prawdziwość jego słów, więc uwierzyła. Niestety później okazał się groźnym konfidentem, mającym na sumieniu wielu kolegów. Rozpoczęły się aresztowania. W domu Cesi po przeprowadzonej rewizji zakrojonej na szeroką skalę ojciec zdecydował się wyjechać za San i wstąpić do oddziału "Draży" który wcześniej uciekł za San. Cesia odprowadzała go na dworzec w towarzystwie "Sasa", który od chwili pierwszego spotkania kręcił się wokół niej. W pewnym momencie "Sas" odszedł do telefonu a w następstwie tej rozmowy do pociągu wpadli żołnierze i na szczęście bezskutecznie szukali starego człowieka z plecakiem. Po pożegnaniu ojca, gdy wracali do domu, nie przypuszczała, że to ostatni spacer przed aresztowaniem. Był wieczór. "Sas" wiedział, że "Krystyna" stale nosi przy sobie pistolet i użyje broni w razie zagrożenia, dlatego moment jej aresztowania był tak zorganizowany by nie miała czasu na wyjęcie visa. Przechodząc przez plac zatrzymał ją przed ciemnym samochodem w którym nagle rozbłysły reflektory i na krótko oślepiły Cesię. Chwila ta wystarczyła,  by z ciężarówki wyskoczyli "łapacze", obezwładnili, rozbroili, na jej ręce nałożyli kajdanki i powiedli do więzienia.  W maju 1945 r. wraz z aresztowanymi oficerami NOW "Markiem" i "Rysiem" została przewieziona do Moskwy i osadzona w boksach na Łubiance. Chciano ich wykorzystać jako świadków na procesie gen. Okulickiego, który zaufał obietnicom NKWD, przyjął ich zaproszenie i pojechał na rozmowy w towarzystwie 15 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Za swą łatwowierność zapłacili życiem. Gdy NKWD żadnych informacji od Cesi i jej współtowarzyszy nie uzyskało, odstawiono ich z powrotem do Lwowa. Proces mieli ciężki, a wyroki wysokie. Cesi wymierzono 20 lat katorgi, gdyż otrzymała dodatkowo punkt 8 tj. terror. Obydwaj oficerowie zostali skazani na karę śmierci. Cesia w ostatnim słowie, uważając, że działali wspólnie, poprosiła u taki sam wymiar kary. Nie da no jej tej satysfakcji. Natomiast kolegom po dwumiesięcznym przetrzymaniu w celi śmierci zamieniono wyroki na 20 lat katorgi. Były próby ucieczki z obozu na Pełtewnej, niestety nieudane. Panią Czesławę, która była jedną z organizatorek ucieczki osadzono w izolatce bez możliwości porozumienia się z kimkolwiek. 15 grudnia 1945 r. odjechała transportem do Workuty. W Workucie naczelnik kopalni zainteresował się umiejętnościami plastycznymi pani Czesławy. Nie zesłano więc jej do prac w szybie kopalnianym. Rysowała, malowała w klubie garnizonowym, szkicowała portrety, dekorowała nowo zbudowaną szkołę.

Jeszcze przed aresztowaniem na terenie posiadłości rodziców Cesia schowała w bunkrze, znajdującym się pod podłogą komórki ustawionym na granicy z drugą parcelą, stena, miny amerykańskie, żelazną kasetę i teczkę, którą otrzymała od pana "Władysława", znajomego z konspiracji z rozkazem ukrycia bez zaglądania do środka.

Z Workuty przywieziono ją do Lwowa, widocznie w teczce do której zgodnie z życzeniem "Władysława" nie zaglądała były ważne dokumenty. Trzymano ją w karcerze. Pytano o kontakty. Do niczego się nie przyznała.  Po kilku miesiącach Czesławę znów odtransportowano na Workutę.  Po śmierci Stalina dało się odczuć wyraźna odwilż, już mogła poruszać się poza obrębem obozu, z początku z konwojentem później samodzielnie. Pracowała w biurze projektów, ten okres wspomina z przyjemnością, ponieważ spotkała wielu ciekawych ludzi, fachowców, inteligentów, przysłanych tu z różnych stron, z różnych krajów.

Państwo Cydzikowie poznali się i pokochali na zesłaniu. Ludzie tamtego pokolenia, stworzeni jak gdyby z innego, nieznanego już nam dziś szlachetnego kruszca. Zahartowani w walce. Pomimo przeciwieństw losu pozostający przyjaźni i życzliwi otoczeniu. Potrafili bardzo wiele w życiu dokonać wytrwać, nie zmieniając poglądów, nie uginając się przed podłością i przemocą reżimu, założyć piękne rodziny, dobrze wychować dzieci, cieszyć się wnukami.

Od pierwszego dnia odbudowy Cmentarza Obrońców Lwowa „Orląt Lwowskich” włączyła się do pracy . Zawsze w Święto Zmarłych własnoręcznie wykonane papierowe lampiony, przynosiła na Cmentarz Orląt  -  w nocy, kiedy „smutni" panowie jeszcze spali. Dziś takie lampiony w szkółce plastycznej wraz z dziećmi robi Krystyna Adamska, nauczycielka plastyki szkoły polskiej nr 10, córka  pani Czesi, jak i jej matka - plastyczka, podobnie jak ona absolwentka Lwowskiej ASP. A imię Krystyna otrzymała na cześć akowskiego pseudonimu swojej matki.

Czesława Cydzik  z d. Hnatówna ps. „Krystyna” została awansowana ze stopnia podchorążego do stopnia porucznika w stanie spoczynku. Odznaczona „Krzyżem AK” z Londynu, „Krzyżem Walecznym” za akcję „Burza”,  „Krzyżem Zesłańców Sybiru”, „Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej”.