Dzieje miejscowości - Czyszki koło Lwowa

Przejdź do treści

Menu główne:

Dzieje miejscowości

Czyszki przedwojenne

Granice miejscowości
Czyszki przedstawione w Sumariuszu Generalnym Cyrkułu Lemberg w Metryce Józefińskiej w 1787 r. liczyły 1484 numerów katastralnych . Ogółem 1526 mórg ziemi uprawnej, 572 morgi łąk, 557 mórg lasu i 189 mórg pastwisk w tym:
- Dominium - role 215 mórg 1305 sążni, łąki 150 mórg 2823 sążni, lasy 557 mórg 1012 sążni,
- Ksiądz - role 44 mórg 1444 sążni, łąki 15 mórg 2129 sążni,
- Gromada - role 1265 mórg 1547 sążni, łąk 472 morgi 1973 sążni.
Sumariusz w imieniu Gromady Czyszki podpisali 15 stycznia 1787 : Józef Łamasz, Stanisław Bąbała, Jan Dudka, Józef Patyk i Józef Panek.
Granice wsi opisane przez komisję katastralną - Akt w październiku 1787 r. podpisali ksiądz Barnaba Kędzierski gwardian lwowski przedstawiciele gromady Czyszki : Józef Łamasz wójt, Stanisław Bąbała i Jan Dudka oraz przedstawiciele gromad Winniki, Czyżyków, Dmitrowice, Winniczki, Dawidów i Sichów. ( poniżej skrócony opis granic wsi).

„Wieś Czyszki ponad pola Czyżykowa od linii północnej czyli od rzeki podberezickiej do drogi publicznej czyżykowskiej przy łące ogrodu i obszarze dominii ma kopców 7, stąd na zachód udawszy się nieco kopiec Nr 1, od tego zaś w południe dążąc, aż do końca obszaru pańskiego Czyszek w tejże samej granicy wschodniej od Czyżykowa rachuje kopcy 3.
Od południa począwszy od tego ostatniego kopca linii wschodniej, aż do granicy Dmitrowa z Winniczkami kopców ośm i dalej ponad pola Winniczek, aż do pola Michała Dobosza poddanego czyszeckiego, Mardoliny zwanego, ma kopców 18; stąd po przy chaszczach Dmitrowskich okopami do wapialni i od potoku do wierzchu Mochnaty trzema kopcami w południe nachylonymi taż granica odznaczona, od dawidowego lasu w pierwszym diagonale do potoka kopców Nr 2, w drugim do granicy siechowskiej zachodniej kopców dwa.
Od zachodu, od debrzy Sichów i Czyszki dzielącej po nad chaszcze Sichowa, aż do stawu Kołtonowego, poddanego miejskiego, liczy kopców 12 w linii prostej, od stawu Kołtanaaż do cypla przekopanego linią w zachód wdzierająca się, z początku głębokiemi debrzami, w końcu kopcem Nr 1 granicznym, dalej na wschód kopcami Nr 2 wreszcie drogą.
Od północy, począwszy od zapustu winnickiego aż do cypla wychodzącego ku tkaczowi Dragowskiemu, w lesir mieszkającemu, drogą leśną przy, której kopców trzy i dalej ku północy nachylona, aż do Wojciecha Woźnego potok Maruszka Czyszki od Winnik rozdziela; wreszcie od ogrodu Wojciecha Woźnego do rzeki stawu Winnickiego przy Marcinie Chudym wypływającej, z początku trzema wielkimi drzewami graniczącemi, dalej drogą publiczna winnicką te włości oddzielają się, a stąd począwszy od Marcina Chudego aż łanu pańskiego przy granicy czyżykowskiej środek rzeki dużej, jednym ciągiem z początku nieco Winniki, wreszcie do końca Podbereźca od Czyszek jako granica oddziela.”

              
                         Fotokopia protokołu określającego granice Czyszek z 1787 roku


Ziemie te były ciężko doświadczone przez los. Najazdy Tatarów Krymskich, Turków i Kozaków pustoszyły tę ziemię od roku 1490 do 1567 ,kiedy to król Jan III Sobieski położył temu kres. Do chwili obecnej na Krymie żyją potomkowie Polaków wziętych w jasyr podczas tych wyprawna ziemię lwowską. Miejscowość Eutoporia na Krymie,
która powstała 2500 lat temu była głównym portem przez, który wywożeni byli Polacy wzięci w jasyr przez Turków. Wzięci w jasyr przez Tatarów Krymskich osiedlali się na całym Krymie i tam można znaleźć ich ślady. Natomiast II wojna światowa dokonała całkowitego wysiedlenia mieszkańców ze wszystkich miejscowości na kresach.
Wieś Czyszki leży na południowy-wschódod Lwowa. W latach 1986-87 na polach między Wzgórzami Winnickimi i Czyszkami prowadzono prace archeologiczne, które stwierdziły obecność osady ludzkiej w latach 70 naszej ery. Znaleziska w postaci skorup garnków, dzbanów i mis glinianych znalezionych w sześciu stanowiskach archeologicznych po obu stronach rzeki Maruńki pochodzą z epoki neolitu i okresu scytyjskiego. Bagna nad rzeką Maruńką były dobrą ochroną przed wrogimi plemionami dla ludzi osiadłych tu przedkilkoma tysiącami lat. Pierwsze wzmianki o Czyszkach są z roku 1364 i z 1420 dotyczące budowy kościoła wyznania rzymsko-katolickiego co jednoznacznie utwierdza fakt zasiedleni atych ziem przez Polaków. Pierwszymi osadnikami na tych ziemiach w latach 50-tych XIV wieku była ludność przesiedlona przez króla Kazimierza III Wielkiego z Mazowsza. Parafia w Czyszkach powstała 11 listopada 1420 r. za zezwoleniem arcybiskupalwowskiego Jana Rzeszowskiego, a fundatorem i budowniczym był  szlachcic herbu "Korab", Mikołaj Dmitrowski.  Czyszki powstały jednak dużo wcześniej za czasów Kazimierza III Wielkiego przed rokiem 1364 kiedy jako majętność należała do Dmitrowic i  ofiarowana została Wacławowi synowi Żegoty z Głuchowa, który od nazwy posiadłości  przyjął nazwisko Dmitrowski. Z zachowanych dokumentów opisujących pierwszych osadnikóww siole Czyszki wynika, że pierwotna nazwa to Czeski. Zamieszkiwali  tam Polacy z wyjątkiem sołtysa  i ławników, którzy byli Niemcami, a sprowadzeni zostali  ze Lwowa przez właściciela ziemi celem podniesienia osady do rangi gminy. W roku 1437 ławnikami w Czyszkach byli Niemcy  Hanusz Weyge, Kloze Wonari, Mathis Haznar, sołtysem  Michał Soczewicz,  a karczmarzem  Niemiec Hanusz Lanczuter. Były wsią bujną i ludną wśród boru liściastego, w którym przeważały wiąz, grab, buk, brzoza i lipa pielęgnowana dla hodowli pszczół. Ruś wschodnią nawiedzały często najazdy Tatarów, Wołoszy i plemion koczowniczych. Dlatego też dla obrony przed najazdami, panujący władcy zasiedlali  ziemie, sioła i wioski. Najazdy pustoszyły wsie doszczętnie. Spalone zabudowania, mieszkańcy brani w jasyr i sprzedawani na targach w Chocimiu i Suczawy Turkom, powodowały, że niektórewsie znikały całkowicie - takie jak Kupiatyn, Sajini, Monaster. Pozostały po nich tylko nazwy
góry i polany. Najazdy Tatarów w latach 1490 i 1498, najazdy Bogdana Mołdawskiegow latach 1509 i 1515, Turków w 1575 i 1589 oraz Tatarów Krymskich i Kozaków w latach 1646, 1655, 1656, 1657 doprowadzały do bardzo dużych zniszczeń materialnych jaki w znaczny sposób zmniejszały populację ludności Czyszek poprzez branie w jasyr. Dla obrony, właściciel wraz z mieszkańcami, budowali kościoły, w których można było się schronić, bronić życia idobytku. Można z dużym prawdopodobieństwem przyjąć że sioło Czeszki powstało około roku 1350  po wcieleniu Rusi Czerwonej do Polski i przeniesieniu w 1349 roku spustoszonego i spalonego Lwowa na nowe miejsce, kiedy to Kazimierz III Wielki nadawał  nowe przywileje i nadania. Pochodzenie nazwy Czyszki jest nieznane. Pierwszanazwa osady to Czeszki ewoluowała na Czeski wspomniane w akcie św. Janaz Dukli, anastępnie spolszczona na Czyszki. Pierwszy kościół parafialny w Czyszkach wybudowany w 1420 r. był pod wezwaniem Wszystkich Świętych. Akt nadania gruntów  podpisany był w obecności szlachtyi sławetnych mężów: Jana, dziedzica Winnik, Kalenika, zięcia Mikołaja Dmitrowskiego, wójta Klusa i Jerzego Kowala w dniu św. Marcina w 1420 r.
Następcami Mikołaja byli prawdopodobnie jego synowie Jan i Stanisław. Syn Jana również Jan, dziedzic Czyszek wstąpił do zakonu Dominikanów, a Czyszki przekazał siostrze. Następnym dziedzicem Czyszek był Jerzy Strumiło herbu Nałęcz z Dymoszowa, chorąży Ziemi Lwowskiej. 15 maja 1456 roku Jerzy Strumiło majętność Czyszki z sołectwem daruje konwentowi i kościołowi św. Krzyża oo. Franciszkanom  lwowskim  w  zamian za dożywocie. Akt  darowizny wsi Czyszki konwentowi i kościołowi św. Krzyża Franciszkanów lwowskich przez Jerzego Strumiły  - /na stronie "Koścół"/

Potwierdzenie darowizny nastąpiło 15 maja 1456 r. w Sączu przez prowincjała oo. Franciszkanów  na Czechy, Polskę, Ruś, Litwę i Wołoszczyznę na życzenie Jerzego Strumiłły ówczesnego podkomorzego lwowskiego.
W roku 1565 dzierżawcą Czyszek zostaje podstarości lwowski Adam Siemuszowski na lat siedem. Z uwagi na umiarkowane warunki dzierżawy i stosowne traktowanie mieszkańców rodzina Siemuszowskich dzierżawi Czyszki do  XVII w. Czyszki już w  XV wieku były wsią o dużym znaczeniu  w okręgu lwowskim.
Zasłużony pater zakonu Franciszkanów we Lwowie św. Jan z Dukli (ok. 1414-1484) wraz z kustoszem Jerzym z Sanoka, gwardianem Fabianem z Krakowa, kaznodzieją polskim Bartłomiejem ze Starego Sącza i zakrystianem Jakubem z Kalisza brał udział w akcie zmniejszenia ciężarów chłopom  w Czeskach  ( Czyszkach), poddanym lwowskiego klasztoru Św. Krzyża. Nieznane dotychczas tło tego wydarzenia nie pozwala dociec kto był inspiratorem tego aktu.  Akt został wydany w roku 1461 w Kamionce w czwartek w wigilię św. Szymona i Judyty.


 
Copyright 2018. All rights reserved.
Wróć do spisu treści | Wróć do menu głównego